Waarom is mijn hoogsensitieve kind soms zo boos? ~ En wat kan ik er aan doen?

Soms is een hoogsensitief kind BOOS! Terwijl hetzelfde kind anders juist zo zacht en lief kan zijn…

In dit artikel de 3 belangrijkste oorzaken van boosheid en heftige buien in hoogsensitieve kinderen. En de eerste 2 stappen naar rust en harmonie.

Een kijkje in het brein van je kind

Mensen hebben net als dieren een ingebouwd overlevingsmechanisme.

Als we te veel spanning voelen dan schieten we in een vechten of vluchten reactie.

Er is te veel spanning.
Er is duidelijk gevaar.
Tijd om te vluchten of te vechten!

Dat is geen bewuste keuze. Dat regelt je brein. En dat gebeurd vol automatisch.

Dan gaat alle energie naar het deel van het brein dat basis instincten en automatische reacties regelt.

Extra bloed wordt naar het hart en de longen gestuurd voor het vechten of wegrennen.

En het deel van je brein wat de meeste energie kost…

met functies als nadenken, met aandacht luisteren, nieuwe dingen leren of controle hebben over je gedrag…

Dat is tijdelijk buitenwerking.

Handig! Als je moet vluchten voor sabeltandtijger of een uitbarstende vulkaan.

Minder handig als er geen echt gevaar is, maar je je gewoon erg gespannen voelt…

Je brein kent het verschil niet.

  
Als je kind een heftige boze bui heeft, dan is het brein van je kind in ‘vecht’ modus.

3 verschillende reacties op te veel spanning

Kinderen met veel temperament of een sterke wil gaan bij te veel spanning sneller over in vechten:

Expressief boos worden, schreeuwen, brutaal doen, agressie, slaan, met dingen gooien, etc.

Kinderen met een zachter temperament zullen eerst sneller geneigd zijn om te vluchten:

Zich terugtrekken, verstoppen, hangerig worden of gaan huilen.

En sommige kinderen ‘bevriezen.’

Misschien heb je dat wel eens gezien bij je gevoelige kind.

Mijn zoontje deed dat vaak toen hij jong was. Als we een drukke ruimte inliepen met veel mensen, dan stond hij soms een tijdje bevroren stil.

Elk kind kan alle reacties vertonen.

Maar in gevoelige kinderen met intense gevoelens en vooral in kinderen met veel temperament of een sterke wil, leidt te veel spanning dus sneller tot ‘vechten’ – tot heftige boosheid.

💡Wat handig is om hiervan te onthouden

Het belangrijkste om te onthouden is dat als je kind een heftige bui heeft, het daar weinig aan kan doen op dat moment.

Niks is nu een bewuste keuze. Je kind heeft weinig tot geen controle over zijn of haar gedrag.

Iets uitleggen aan je kind op deze momenten heeft dus ook totaal geen zin.

Je kind kan letterlijk niet met aandacht luisteren of iets nieuws leren nu. En vaak leidt het alleen maar tot meer weerstand en frustratie.

Je lieve, zachte kind is bezig met overleven en kan gewoon even niet anders.

Dat wil natuurlijk niet zeggen dat slaan of gooien nu opeens oké is – maar je kind heeft hier nog weinig controle over en heeft daar hulp bij nodig.

  
Een kind dat boos is voelt zich niet goed

Het kan enorm frustrerend of vermoeiend zijn, zo’n boze bui. Maar een kind dat boos is voelt zich niet goed en weet ook niet wat het met al die gevoelens aan moet.

Als je je kind in deze situatie kunt zien als onzeker, overspoeld en wanhopig op zoek naar hulp…

Als je het gedrag kunt zien als onmacht, spanning en angst, dan wordt het al ietsje makkelijker om zelf rustig te blijven en empathisch te reageren.

Waar boosheid en heftige uitbarstingen vandaan komen

Soms is het moeilijk om te achterhalen waar een boze bui nou precies vandaan komt.

Soms lijkt de uitbarsting opeens uit het niets te komen. Bovendien zitten er altijd andere gevoelens achter boosheid.

Maar, als je de achterliggende oorzaken kent en erop gaat letten, dan worden boze buien al een stuk minder mysterieus.

En als je weet wat de oorzaak is, dan weet je ook hoe je het op kunt lossen!

Dus hier zijn de 3 belangrijkste oorzaken van boosheid in gevoelige kinderen:

1. Te veel prikkels of spanning

De wereld wordt steeds drukker met steeds meer prikkels.

Op school, van schermen en geluiden overal, van verwachtingen die we van kinderen hebben… 

Voor kinderen die alles intens waarnemen en voelen leidt dat soms tot uitdagingen.

Hoogsensitieve kinderen zijn vaak gevoelig voor dingen als: sfeer, drukte, geluiden, verandering, of voor heftige emoties – als iemand boos is bijvoorbeeld… 

Veel hooggevoelige kinderen kunnen er bijvoorbeeld absoluut niet tegen als iemand boos is, schreeuwt of z’n stem verheft.

Het ene kind ‘vlucht’, het andere kind ‘vecht’ terug door bijvoorbeeld ook te schreeuwen. Beide kinderen zijn gewoon bang en gespannen.

Al die ervaringen zijn extra prikkelend voor je gevoelige kind en leveren spanning op.

Te veel prikkels of spanning in het moment

Soms zijn er te veel prikkels in het moment zelf. En is het gewoon op voor je kind.

Je bent op visite. Het is gezellig. Je kind is lekker aan het spelen.

…

Was lekker aan het spelen…

Want nu rent je kind opeens wild schreeuwend door het huis, barst in huilen uit of wordt heftig boos om niets.

Dan waren dat gewoon in dat moment te veel prikkels voor je kind.

Dat kan opbouwen op een drukke plek, maar ook vrij plots komen.

Iets is TE prikkelend of TE spannend op dat moment:

Een ambulance die langs rijdt met sirenes, sinterklaas komt op school, er is een plotselinge verandering… zulke dingen.

Daar reageren gevoelige kinderen soms ook op met ‘vechten’, dus boosheid.

Te vaak of te lang spanning

Hooggevoelige kinderen pikken overal van alles op, en kunnen dat niet altijd makkelijk weer loslaten. 

Vervelende gevoelens komen ook veel dieper binnen.

Het gevoel niet begrepen te worden, teleurstelling, schaamte, een gevoel van afwijzing – ook als dat niet zo bedoeld was.

Die dingen raken gevoelige kinderen extra hard. En als ze nog niet weten hoe ze daar mee om moeten gaan dan kunnen zulke gevoelens lang blijven hangen.

Al die uitdagingen leveren spanning op voor je gevoelige kind

Als je kind spanning niet genoeg los kan laten dan kan de spanning oplopen of vast blijven zitten.

Ik gebruik vaak het voorbeeld van een stoplicht om uit te leggen hoe spanning in kinderen werkt:

Groen is als je kind ontspannen is.
Oranje is als de spanning oploopt.
En rood is als je kind overstuur is en overgaat in vechten of vluchten.

Als een kind te vaak spanning voelt – elke dag op school bijvoorbeeld, of spanning blijft lang hangen, dan komen kinderen niet meer goed tot rust.

Ze blijven als het ware de hele tijd oranje.

Hele kleine oorzaken kunnen dan een hele grote, heftige reactie oproepen. Soms gaat het even prima, maar opeens komt de boze bui uit het niets.

Te veel spanning leidt niet alleen tot prikkelbaarheid en boze buien. Het is ook de belangrijkste oorzaak van niet rustig en makkelijk kunnen inslapen, of doorslapen.

Het kan vervelend gedrag veroorzaken: steeds aandacht vragen, doordrammen, weerstand of niet luisteren bijvoorbeeld.

Bovendien wordt 90% van fysieke klachten in kinderen veroorzaakt door spanning of psychologische stress.

Te veel prikkels of spanning is dus een grote oorzaak voor boosheid en heftige buien in gevoelige kinderen.

Dat kan in het moment zijn – denk aan drukke plekken, visite, supermarkt, pretpark, plotselinge of harde geluiden, enge dingen.

Of dat kan zijn doordat spanning opbouwt en een kind structureel een beetje gespannen of oranje raakt. Dan kun je dagelijks boze buien hebben die soms uit het niets lijken te komen.

2. Gebrek aan verbinding

Aan de veiligheid en volledige acceptatie die kinderen ervaren als ze zich even echt verbonden met je voelen.

Als een kind genoeg verbinding voelt, door genoeg echte kwaliteitsaandacht, dan voelt een kind:

Ik hoor erbij
Ik ben belangrijk
Ik mag er zijn en ik ben oke

Kinderen hebben een basis behoefte aan kwaliteitsaandacht en verbinding.

Meer, als ze ons een tijd niet gezien hebben, door slapen, op school of op de opvang bijvoorbeeld.

Meer, als we boos zijn geweest of er iets anders gebeurd is wat spannend voor ze was.

En meer als je kind overprikkeld is. Een gevoelig kind wat overprikkeld is voelt zich niet veilig en verbonden en heeft meer behoefte om jullie connectie weer even goed op te laden.

Aandacht geven heeft niks te maken met verwennen. Echte aandacht en emotionele connectie is iets wat kinderen nodig hebben om te overleven en om emotioneel gezond op te groeien.

Je hoeft kinderen niet 24 uur per dag je volledige aandacht te geven.

Of je kind direct aandacht te geven als het daar op een vervelende manier om vraagt (beter van niet).

Maar, er is een minimum hoeveelheid aandacht wat elk kind nodig heeft om zich veilig te voelen en ‘opgeladen’ te zijn.

  
Kinderen die niet genoeg verbinding voelen krijgen veel sneller emotionele of heftige buien.

En kinderen die niet genoeg positieve aandacht voelen, gaan op andere en vaak negatieve manieren aandacht proberen te krijgen.

3. Gebrek aan autonomie

Kinderen willen graag invloed hebben over hun eigen leven. Een zekere mate van controle uit kunnen oefenen. Autonomie hebben dus.

Een kind wat genoeg autonomie ervaart, voelt:

Ik heb invloed over mijn leven
Ik heb iets toe te voegen
Ik kan het!

Het leven van een kind wordt voor een heel groot deel door volwassenen bepaald.

Waar ze heen gaan, dat ze naar school moeten, wat ze moeten doen op school, wat ze eten, wanneer ze naar bed gaan, etc.

Alle kinderen, alle mensen, hebben een basisbehoefte aan autonomie.

Bij kinderen met een sterke wil, hoogbegaafde kinderen en bij peuters & pubers, is die behoefte vaak extra groot.

Bij 2-jarigen en bij pubers is het een belangrijke ontwikkelingsfase om hun eigen invloed te ontdekken en vergroten.

Kinderen die niet genoeg positieve invloed voelen, gaan op andere en vaak negatieve manieren invloed proberen te krijgen.

Als kinderen het gevoel hebben dat ze te weinig invloed hebben, gaan ze hun invloed uitoefenen op momenten waar ze dat maar kunnen.

En meestal niet op momenten dat jij er op zit te wachten:

Lekker niet eten
lekker niet naar de WC
lekker niet gaan slapen
lekker niet tandenpoetsen
lekker niet meewerken
lekker niet luisteren

Dát zijn de plekken waar je kind invloed kan uitoefenen.

Je kunt een kind niet dwingen te eten, of te slapen of z’n tanden te poetsen.

Je kunt er de strijd over aangaan en dreigen met straffen… maar dat is niet de meest effectieve manier, kost veel energie en voelt niet goed.

Een kind wat niet genoeg autonomie voelt wordt ondeugend, brutaal, gaat in de weerstand en wil niet luisteren of meewerken.

  
Boze buien hebben in dit geval vaak als onderliggend doel om toch invloed te voelen.

Als jij een emotionele reactie krijgt op de boze bui van je kind – dan heeft je kind invloed op jouw gevoel.

Als jij toch maar ja zegt of je kind z’n zin geeft omdat het boos wordt of omdat je boosheid wilt voorkomen – dan geeft dat je kind een flinke boost van invloed.

Als je moeite hebt met duidelijke grenzen aangeven, of als je kind er gewoon vaak niet naar luistert, en je wilt dat graag veranderen, dat leer je in de cursus Positief Opvoeden.

Als je kind genoeg autonomie voelt dan zal het veel minder snel boos worden en makkelijker luisteren en meewerken.

4. Andere oorzaken

We hebben nu de belangrijkste 3 achterliggende oorzaken gehad. Maar er is nog een belangrijke categorie met oorzaken van boosheid.

Ze zijn makkelijker te herkennen en meer voor de hand liggend.

Maar hoogsensitieve kinderen zijn hier vaak extra gevoelig voor en het is erg belangrijk om ze altijd even te checken.

Dus ik benoem ze hier kort:

Honger

Een hele bekende. Ook voor sommige volwassenen 😉

Fysieke Pijn

Als je je kleine teen stoot bijvoorbeeld…

Te veel suiker

Geldt niet voor elk kind maar vaak voor jonge gevoelige kinderen. Kun je checken door te kijken hoe je kind zich voelt en gedraagt ongeveer 40 minuten nadat het snoep / veel suiker gegeten heeft.

Verslaving

Aan technologie. Dat komt vaker voor bij iets oudere kinderen, hoewel ook hele jonge kinderen daar al vatbaar voor zijn.

Als je kind boos wordt als schermtijd over is of vaak heftige buien krijgt als je zegt dat het tijd is om te stoppen met gamen dan kan het zijn dat het brein van je kind verslaaft is geraakt aan technologie.

Hulp bij nodig? We hebben daar een masterclass voor: Schermtijd Oplossingen

Vermoeidheid

Vermoeidheid is met stip de belangrijkste oorzaak van boze buien in dit rijtje.

Slaap is enorm belangrijk voor kinderen en heeft een enorme impact op gevoel en gedrag. Helemaal bij gevoelige kinderen.

Slaap missen is ook (nog) veel heftiger voor kinderen dan voor volwassenen. Een half uurtje slaap missen voor een kind voelt ongeveer hetzelfde voor ons als wij 2 of 3 uur slaap missen.

  
Slaapgebrek heeft enorme invloed op gedrag

In Amerika hebben ze hier een groot onderzoek naar gedaan wat ik zelf erg boeiend en schokkend vond.

Uit dat onderzoek bleek dat 20% van de deelnemende kinderen die een diagnose ADHD hadden gekregen, of met gedragsproblemen bij een psycholoog of psychiater liepen, gewoon te weinig slaap kregen.

En dat de wild gedrag, boze buien en gedragsproblemen verdwenen nadat kinderen geholpen werden om meer te slapen.

Dus het is altijd super belangrijk om te checken of je kind echt genoeg slaap krijgt.

Vaak laat in slaap vallen of een uur afwijken van de hoeveelheid slaap die bij de leeftijd van je kind hoort, is vrijwel altijd een teken dat je kind te weinig slaap krijgt.

  
De eerste stappen naar rust

Als jouw hoogsensitieve kind last heeft van boosheid of heftige buien dan kan dat behoorlijk vervelend en vermoeiend zijn.

Het is een goed idee om te checken of je kind voldoende slaap krijgt, niet te veel suiker (als je kind daar heftig op blijkt te reageren), niet verslaafd is aan technologie of dat je kind pijn heeft.

De volgende stap is het opladen van de AA-balkjes

Ken je het computerspel ‘The Sims?’

In dat spel lopen allemaal ‘mensen’ rond, en elke mens heeft een aantal balkjes die verschillende behoeftes voorstellen.

Een balkje voor slaap (Sims worden ook boos als ze te weinig slapen), een balkje voor eten, voor plezier, voor persoonlijke hygiene, etc.

Als de balkjes vol zitten dan is je Sim blij.

Je Sim doet dan ook alles wat je wil. Je klikt op het gasfornuis en je Sim gaat direct koken.

Als de balkjes te ver leeglopen dan wordt je Sim erg ongelukkig en boos…

Je Sim doet dan ook niet meer wat jij wil. Als je probeert je Sim ergens heen te sturen krijgt het een emotionele bui, gaat stampvoeten of huilen.

Een perfecte analogie voor kinderen 😉

  
Je kind heeft 2 van die emotionele balkjes die heel belangrijk zijn.

Als die balkjes opgeladen zijn dan is het makkelijk voor je kind om blij te zijn.

Als ze leeg zijn dan wordt je kind snel emotioneel, boos of vervelend.

De AA-Balkjes: Aandacht & Autonomie

Het belangrijkste wat je als ouder kunt doen om de situatie te veranderen, is regelmatig de aandacht en autonomie balkjes helemaal opladen.

Dan heb je 2 van de 3 oorzaken al te pakken.

Neem elke dag echt even de tijd voor je kind. Één op één.

Het mooie is: je hoeft er alleen maar te zijn. Kinderen weten vaak precies wat ze het liefste met hun ouders doen.

Heb plezier samen en lach. Bijkomend groot voordeel is dat je je er zelf vaak ook gelijk beter door voelt.

10 minuten per dag connectie-tijd om de balkjes op te laden

Een globale richtlijn is 10 minuten je volledige, onverdeelde aandacht per dag, per kind.

Met nog andere oplaad-momentjes daarnaast.

Maar het hangt erg af van de leeftijd van je kind en de omstandigheden van de dag.

Voor gevoelige kinderen geldt: hoe meer prikkels en spanning hoe meer behoefte aan connectie.

Laat je kind iets kiezen dat het samen met jou wil doen en volg je kind. Dan heb je de behoefte aan aandacht en aan positieve invloed tegelijk.

Je kind heeft jouw onverdeelde aandacht en mag kiezen wat jullie gaan doen dus voelt ook gelijk invloed en controle.

Het Autonomie Balkje opladen

Andere manieren om je kind invloed te geven is door je kind zelf ‘positieve keuzes’ te laten maken.

Positieve keuzes zijn keuzes die acceptabel zijn voor jou en die passen bij de leeftijd van je kind.

• • Welke kleding aan

• • Welke route nemen we naar school

• • Nu douchen of over 10 minuten

• • Zelf zeep in bad doen of zal ik het doen

• • Welke muziek luisteren we in de auto

• • Wat gaan we eten (binnen grenzen die jij stelt aan hoe gezond het moet zijn natuurlijk)

• • Welke huishoudelijke klusje je kind doet en wanneer

Soms lijken het hele kleine keuzes – maar ze kunnen zo’n groot verschil maken.

Te veel keuze opties kunnen overweldigend zijn voor een jong kind. Dus het is handig als je bij jongere kinderen een aantal opties aanbied waar je kind uit mag kiezen.

Hoe meer je dat Autonomie balkje op positieve manieren kunt opladen hoe minder je kind op negatieve manieren autonomie gaat zoeken, en hoe minder boze buien.

  

Te veel spanning?

Gaat je gevoelige, hoogsensitieve of temperamentvolle kind naar de opvang of school, dan is oplaadtijd als jullie elkaar wel zien extra belangrijk.

Maar je kind krijgt dan ook meer last van spanning, prikkels en verwachtingen.

Daardoor kan de spanning toch flink oplopen en problemen en uitdagingen opleveren voor je kind.

Jullie speciale oplaadtijd is dan niet altijd genoeg voor je kind om helemaal ontspannen te zijn.

Als jouw kind last heeft van spanning, boze buien of heftige uitbarstingen, en je gunt je kind (en jezelf) meer rust, dan is de FreeHappyKids-methode allicht iets voor jullie.

Een programma speciaal voor hoogsensitieve kinderen zelf

De heldere uitleg-video’s leren je kind (en jou) om beter te begrijpen wat er allemaal gebeurd als je hoogsensitief bent.

Kinderen herkennen zichzelf daarin en voelen zich beter begrepen en gezien.

In 8 weken krijg je 8 modules met elk een uitleg video en diverse tools en energie-oefeningen.

Wil je graag:

Minder emotionele buien of boze uitbarstingen?

Meer echte, diepe rust & balans voor je kind, en makkelijker zelf tot rust komen (en in slaap vallen)?

Je kind helpen effectief om te gaan met spanning en drukte – bijvoorbeeld op school of op visite?

‘Vervelend’ gedrag van overprikkeling – zoals steeds aandacht vragen, aan je hangen, jengelen, of juist steeds in de weerstand schieten, uitdagen of op je knopjes drukken – stoppen?

Zorgen dat je gevoelige kind minder onzekerheid of angsten voelt, en juist meer zelfvertrouwen en eigenliefde?

Een fijne sfeer in huis met (nog) meer lieve spontane momentjes?

Vertrouwen hebben in jezelf als ouder, en voelen dat je je hoogsensitieve kind echt kunt helpen?

Dan nog ik je graag uit voor de FreeHappyKids-Methode.

Als jij ook graag meer rust, balans & harmonie voor je gevoelige kind wilt:

De FreeHappyKids-Methode

Speciaal ontwikkeld voor hoogsensitieve kinderen van 6 tot 12 jaar.

Voor jongere gevoelige kinderen is er het JUNIOR programma.

Met tools die je met je kind kunt doen, maar ook veel inzichten en tips voor jezelf als ouder.

Zodat je precies weet hoe je omgaat met emotionele buien (en wat je beter niet kunt doen).

En zodat je gevoelige kind en jij meer rust en balans hebben.

Het FreeHappyKids JUNIOR programma (tot 6 jaar)