En waarom jij vanaf nu alleen nog maar consequenties wilt gebruiken :))
Vragen die ik vaak krijg over het opvoeden van kinderen, gaan over het gebruiken van straf en consequenties:
- Want wat is er precies mis met straf?
- Moet onacceptabel gedrag niet gevolgen hebben voor een kind? (ja!)
- En moeten kinderen niet gewoon leren van hun fouten? (ja!)
- Wat is nou het verschil tussen straf en consequenties?
Deze vragen beantwoord ik in deze video!
Deze video komt uit het programma Positief Opvoeden voor Hoogsensitieve kinderen.
Consequenties gebruiken
Het is belangrijk om het verschil te begrijpen tussen straf en consequenties.
Natuurlijke of logische consequenties zijn een logisch gevolg van het gedrag van je kind, en helpt je kind in de toekomst andere keuzes te maken. Kinderen leren er veel meer van omdat er een duidelijke oorzaak en gevolg relatie is.
Natuurlijke consequenties
Een natuurlijke consequentie is het natuurlijke gevolg van gedrag. Zonder dat je als ouder daar een rol in speelt. Het is wat er gebeurd als je je kind niet ‘red’ van de gevolgen van een minder handige keuze.
Als je in de regen staat, wordt je nat.
Als je niet eet, krijg je honger.
Als je je jas vergeet, krijg je het koud.
Dit is een voorbeeld:
Stel je kind vergeet regelmatig z’n broodjes mee te nemen voor school. En jij moet hem daar de hele ochtend aan herinneren, er achteraan rennen of zelfs naar school rijden om de broodjes af te leveren.
Een natuurlijke consequentie van je lunch vergeten, is dat je honger krijgt.
Bij consequenties is het belangrijk dat je ze altijd van te voren communiceert. Dus je zou kunnen zeggen: Ik heb er alle vertrouwen in dat je zelf aan je broodjes kunt denken. Vanaf nu ga ik niet meer naar school rijden als je je broodjes vergeten bent.
Als je altijd je kind ‘red’ en alles voor je kind oplost, dan leert je kind nooit verantwoordelijkheid nemen of zelfstandig worden. En voelt je kind weinig autonomie, wat sneller leidt tot minder zelfvertrouwen.
Super-mama of super-papa die altijd alles redt spelen kan fijn voelen, maar als je het te vaak doet dan help je je kind niet echt op de lange termijn.
Logische consequenties
Een logische consequentie is een die je zelf bedacht hebt als ouder. Voor wanneer natuurlijke consequenties niet beschikbaar zijn of te gevaarlijk:
Te gevaarlijk is bijvoorbeeld de natuurlijke consequentie van een hete pan op het vuur aanraken, of zonder kijken de straat over steken, of je medicijnen niet innemen.
Of als een natuurlijke consequentie zo lang duurt dat je kind er nu niks van leert:
Het duurt bijvoorbeeld heel lang voordat je gaatjes krijgt als je je tanden niet poetst. Dus daar leert je kind nu niets van.
Een logische consequentie moet wel een relatie hebben met het gedrag. Zodat het voor kinderen een logisch oorzaak en gevolg is.
Dit is een voorbeeld:
De natuurlijke consequentie van te laat naar bed gaan is dat je de volgende dag moe bent. Maar dat werkt voor veel kinderen niet goed genoeg 😉
Stel dat bedtijd 9 uur is. Maar je kind treuzelt altijd enorm en je moet er steeds achteraan zitten: “Poets je tanden! Niet vergeten naar de WC te gaan. Kom op, even doorwerken!” Vervelend en vermoeiend – voor jou en je kind.
Een logische consequentie hier zou kunnen zijn:
“Je kunt er voor kiezen om om 9 uur in bed te liggen – met gepoetste tanden en naar de WC geweest of je gaat morgen een half uur eerder naar bed.”
Genoeg slaap en op tijd in bed liggen is belangrijk dus als je er voor kiest om dat niet te doen dan is het een logisch gevolg dat we daar eerder mee moeten beginnen.
Natuurlijke en logische consequenties werken vooral goed bij herhalend gedrag.
En het is belangrijk dat je ze respectvol communiceert. Kinderen voelen zich vaak al slecht of schamen zich als ze een foutje hebben gemaakt.
Als jij vervolgens zegt: “Ik zei toch dat je het koud zou krijgen zonder jas!”
Of: “Eigen schuld dikke bult, moest je gister maar op tijd in bed liggen.”
Dan voelt een kind zich nog slechter, boos of verdrietig, en richt zich dat tegen jou. In plaats van dat ze zich veilig en gesteund voelen om zelf keuzes te maken en soms foutjes te maken.
Het is ook belangrijk dat je consequenties van te voren communiceert. Op die manier geef je je kind een keuze:
Je kunt er voor kiezen om je binnen 5 minuten klaar te maken voor bed, of je kunt er voor kiezen om dat niet te doen.
(en dan weet je kind al wat de consequentie daarvan is want dat had je van te voren gecommuniceerd).
Als de keuze en de consequentie duidelijk zijn, dan kun jij het loslaten en hoef je niet meer te zeuren of herhalen. Nu is het aan je kind om een keuze te maken: Je kind vertoont het gewenste gedrag of je voert – vriendelijk en rustig – de consequentie uit.
De verantwoordelijkheid ligt bij je kind. Je kind leert zelf keuzes te maken, en wat de gevolgen van die keuzes zijn.
Je geeft je kind positieve invloed over zijn of haar eigen leven (een van de twee belangrijkste emotionele behoeftes van kinderen) en helpt je kind zelfstandig te worden.
Het is geen straf, je hoeft niet boos te worden, je kind maakt een keuze en die keuze heeft een consequentie. En als je vriendelijk, rustig en steunend blijft, dan leert je kind dat het de volgende keer waarschijnlijk toch liever de andere keuze maakt.
Niet elke situatie is het beste op te lossen met een consequentie.
Soms is er geen goede natuurlijke of logische consequentie beschikbaar.
Sommige kinderen zijn nog te jong om consequenties te overzien.
En soms werken andere methodes gewoon beter.
En het is belangrijk om ook te kijken naar andere factoren:
- Wat wil je kind vertellen met zijn gedrag?
- Welke behoefte of motivatie zit er onder?
- Communiceer jij op een manier die weerstand oproept of die meewerken uitnodigt?
- Heb jij onhandige gewoontes die onbedoeld ‘vervelend’ meer oproepen?
Als je de neiging hebt overal consequenties voor in te zetten, dan spelen er meestal andere factoren een rol. En dan kun je vaak beter andere strategieen en methodes gebruiken.
Maar, natuurlijke en logische consequenties zijn een goede tool om achter te hand te hebben bij herhalend ‘vervelend’ gedrag.